Tips om ruiterpaden in OSM in te voeren.

Over dit onderwerp is een draadje op OSM te vinden.

Intro

Dit stuk gaat over eigenschappen van Openstreetmap (OSM) elementen die met name voor ruiters interessant zijn.  Het is ondoenlijk volledig te zijn maar dat is ook helemaal niet nodig. Dit stuk is dus ook bedoeld om een eerste aanzet te zijn voor ruiters om gegevens in OSM in te voeren. Wil je meer weten over OSM kijk dan eens hier: http://www.openstreetmap.nl/

Gegevens editten (toevoegen of wijzigen) wordt in OSM termen mappen genoemd. Om te kunnen mappen moet je een paar dingen regelen.

Account aanmaken bij OSM

Maak een account aan bij OSM: https://www.openstreetmap.org/user/new

Zorgen dat je kunt editten

Als het aanmaken van je account gelukt is kun je meteen met de editor Potlatch aan de slag. Dat doe je door te zorgen dat je op www.openstreetmap.org ingelogd bent en dan te klikken op "Bewerken > Bewerken met Potlatch 2" . Dit programma werkt dus in je browser (zoals bv Internet Explorer , Firefox of Chrome). Nu kun je de uitleg volgen hoe je met Potlatch2 aan de slag kunt.

Een alternatief is om het programma JOSM te installeren. Daarvoor is het noodzakelijk dat Java is geinstalleerd. JOSM kan meer dan Potlatch maar is waarschijnlijk wel iets moeilijker in het begin. Voor info over JOSM zie. http://wiki.openstreetmap.org/wiki/NL:JOSM  Je zult dus een keuze moeten maken welke editor je gaat gebruiken. Ik gebruik JOSM en heb daar goede ervaringen mee. Over Potlatch kan ik je helaas niet veel vertellen maar op het OSM forum zijn er genoeg die je daarmee kunnen helpen.

Als je gebruik maakt van een GPS of een smartphone om te registreren waar ruiterpaden lopen dan kun je heel handig gebruik maken van deze gegevens. In zowel Potlatch2 als in JOSM kun je je eigen GPS tracks inlezen zodat het een stuk eenvoudiger wordt om in OSM aan te geven waar een ruitpad loopt. Op youtube heb ik een filmpje geplaatst hoe je een ruiterpad kunt intekenen met behulp van JOSM.

De belangrijkste elementen in OSM (voor ruiters)

De losse punt (node)

In OSM termen heeft dat een node. Een node wordt bijvoorbeeld  gebruikt om een knooppuntnummer, een brievenbus of  bushalte in OSM in te voeren.

De snelweg (highway)

Een serie punten (nodes) achter elkaar die bij elkaar horen en bedoeld zijn om over te kunnen rijden/varen/fietsen/wandelen etc wordt een highway genoemd. Dat kunnen snelwegen, ruiterpaden fietspaden etc. zijn.

Wat ga je in OSM toevoegen of wijzigen?

In OSM kun je echt van alles invoeren. Dat zijn niet alleen wegen of fietspaden maar ook gebouwen, meertjes, bushaltes, brievenbussen etc. Je kunt het zo gek niet bedenken of het kan in OSM ingevoerd worden. Om het toch een beetje ordelijk te houden zijn er afspraken gemaakt hoe we dat doen. Zie hiervoor : http://wiki.openstreetmap.org/wiki/NL:Kaarteigenschappen

De hoeveelheid informatie is zo groot dat je door de bomen het bos vaak niet meer ziet. Daarom heb ik dit stukje geschreven om ruiters die in OSM gegevens willen invoeren een beetje te helpen.

De eigenschappen van ruiterpaden.

In OSM is een verbinding /lijntje waarover je kunt rijden, fietsen, varen etc . zogenaamde "highway". Deze highway kun je vervolgens een eigenschap geven zodat we weten wat voor een type dat is. Een fietspad wordt aangegeven middels "highway=cycleway", een snelweg met  "highway=motorway" . Zie http://wiki.openstreetmap.org/wiki/NL:Kaarteigenschappen#Wegen

De meest voorkomende "highways" voor ruiterpaden behandel ik hieronder :

Highway=track

Een breed ruiterpad/onverhard waar bv nog wel een paard met wagen/landbouwvoertuig over kunnen (en vaak ook mogen) rijden.  Dit is de meest gebruikte type weg dat voor ruiters ingevoerd wordt omdat daar simpelweg heel veel van zijn. Hoewel vaak verplicht voor ruiters kan het ook voorkomen dat andere voertuigen hier gebruik van maken. Denk dan aan bos- en landbouw werktuigen.

Voor een track is het gebruikelijk om ook de tracktype aan te geven. Dat zegt iets over het soort track

http://wiki.openstreetmap.org/wiki/Key:tracktype

Een volledig onverhard pad zal meestal zijn : tracktype=grade5

Daarnaast mag je nog iets toevoegen over het type wegdek indien van toepassing. Bv surface = sand)
En voor ruiters/menners niet onbelangrijk voeg je nog toe : horse=designated
Dus als voorbeeld:

highway=track
tracktype=grade5
surface=sand
horse=designated

Highway=path

Dit is een smal ruiterpad waar je wel als ruiter over heen kunt maar te smal is voor een paard met wagen/landbouwvoertuig .
Ook voor een path kun je nog extra eigenschappen toevoegen. Dus als voorbeeld:

highway=path
surface=sand
horse=designated

Highway=bridleway

Dit is een ruiterpad dat aangegeven is met een blauw bord. http://nl.wikipedia.org/wiki/Ruiterpad

Hier mogen dus geen andere voertuigen gebruik van maken.  Hiervan zijn er in Nederland veel minder dan de "highway=track" . In OSM zul je nog wel eens tegenkomen dat anderen "mappers" een track (waar dus helemaal geen blauw bord te vinden is) per abuis hebben gemapt als "Highway=bridleway" . Dat mag je gewoon aanpassen in OSM er een "highway=track" van de maken. Vergeet dan niet de "horse=designated" aan toe te voegen en het liefst ook een  "tracktype=..".

De echte "bridleways" met het blauwe bord kun je bv als volgt mappen:

highway=bridleway
surface=sand

Het toevoegen van "horse=designated" of "horse=yes" heeft hier geen zin omdat dit een pad is enkel en alleen bedoeld voor ruiters.

Paden kruisen andere wegen/paden

Soms zal een ruiterpad een fietspad of een weg (gelijkvloers) kruisen. In dat geval zorg je wel dat deze wegen op het kruispunt verbonden worden. Dat is noodzakelijk omdat bv een wandelaar wel van het ruiterpad over kan stappen naar het fietspad. Als de wegen aan sluiten kan een programma dat routes berekent  voorstellen dat de wandelaar hier van het ruiterpad over gaan naar het fietspad. Als er ongelijkvloers gekruist wordt (viaduct/tunnel) dan moet er op het kruispunt uiteraard geen verbinding gemaakt worden.

Ruiterpaden vlak naast andere wegen/fietspaden

Het komt vaak voor dat een ruiterpad vlak naast een weg/fietspad loopt. In dat geval moeten we de ruiterpad  vlak naast de andere tekenen. Je zult zien dat bv het wegdek verschillend is en dat er een verschil is van personen/voertuigen die gebruik mogen maken van die weg.

Highways opknippen in verschillende stukken.

Soms zul je zien dat een weg (bv highway=track) al is ingetekend in OSM. Maar wat nu als maar een klein deel van deze weg bedoeld is voor ruiters. Als je dan "horse=designated" toevoegt aan deze weg is de gehele weg opeens ruiterpad geworden. Dat is ook weer niet de bedoeling. Daarom worden wegen geknipt. Het deel dat ruiterpad is geven we een "horse=designated" en dat doen we dan uiteraard niet voor het deel waar je niet mag rijden met je paard. In zowel Potlatch als JOSM kun je wegen knippen. In zijn algemeenheid geldt in OSM dat als eigenschappen van wegen halverwege verschillend zijn dan worden de wegen opgeknipt.

Ruiterroutes

Een aantal bij elkaar horende ruiterpaden en wegen worden ook wel ruiterroutes genoemd. In dit stuk behandel ik er 2.
  1. De ruiterroute zonder richtingkeuze (de gewone ruiterroute)
  2. De ruiterroute met richtingkeuze (het (knooppunt) routenetwerk)

De gewone ruiterroute
In het volgende voorbeeld zie je zo'n route. Dit is een rondje waarbij je b.v. een bepaald kleur bordjes moet volgen. In zo'n geval maak je een zogenaamde "relatie" aan in OSM.  De relatie wordt in dit geval een verzameling van wegen die behoren tot de route. Er zijn in OSM verschillende typen relaties. In dit geval maak je een relatie aan van het type "route" en je geeft deze relatie een aantal kenmerken mee.  

network=rhn
route=horse
type=route
name="mijn  ruiterroute"

Hierin staat rhn voor Regional Horse Network  (analoog aan Regional Cycling Network). Als je alle wegen/ruiterpaden die tot de route behoren in deze relatie toevoegt dan ben je klaar. In JOSM ziet dat er als volgt uit.

Routerelaties in Duitsland

Knooppunt routenetwerk

Gelukkig hebben we in Nederland  een aantal regionale knooppuntnetwerken. Ook deze kunnen we in OSM invoeren maar daar komt best nog het een en ander bij kijken. Als je het wilt houden bij alleen het toevoegen van ruiterpaden dan is dat prima. Niemand verplicht je om een netwerk in te voeren. Als jij de paden invoert kan later iemand anders er wel een netwerk van maken. Het is voor zo iemand wel handig als de knooppunt nummers al zijn ingevoerd dus lees s.v.p. even dat kleine stukje door. Invoeren van knooppuntnummers is namelijk echt een fluitje van een cent.

Zie als voorbeeld het knooppuntnetwerk van Den Treek Henschoten. Dit kaartje heb ik gemaakt met OSM gegevens. Daarin zie je dus ook de knooppunt nummers.

Toevoegen van knooppuntnummers

De paaltjes met de knooppunt nummers zul je over het algemeen aantreffen op het kruispunt van een aantal ruiterpaden. Op die plek  (daar waar de wegen kruisen/aansluiten dus) geef je het punt (de node in OSM termen) de volgende eigenschap :

rhn_ref = 10

Dit betekent "Regional Horse Network reference" met als nummer 10.

Aanmaken ruiterroute knooppunt netwerk in OSM

Als je zo'n netwerk wilt invoeren in OSM dan werkt dat als volgt:

Zorg eerst dat je zeker weet dat het knooppunten netwerk nog niet is aangemaakt. (en die kans is momenteel vrij groot ;-) ) Als dat het geval is maak je een zogenaamde "relatie" aan in OSM.  Een relatie wordt in dit geval een verzameling van elementen (wegen, punten, relaties) die behoren tot het netwerk. Er zijn in OSM verschillende typen relaties. In dit geval maak je een relatie aan van het type "Network" en je geeft deze relatie een aantal kenmerken mee.

network=rhn
route=horse
type=network
name="mijn  ruiterknooppuntnetwerk"

Hierin staat rhn voor Regional Horse Network  (analoog aan Regional Cycling Network). Voor het ruiterroute netwerk van het gebied De Utrechtse Heuvelrug is deze relatie aangemaakt. Dit is een hoofdrelatie (super-relation) waar we later relaties van het type "route" aan gaan toevoegen. Deze super relatie ziet er als volgt uit in JOSM

In het plaatje hierboven zie je dat er in de superrelatie ook relaties van het type route zijn opgenomen. In deze hoofdrelatie zitten ook alle knooppuntnummers (je weet wel, de nodes met als tags rhn_ref="xx"). Deze relaties van het type "route" bestaan weer uit de wegen/paden die 2 knooppunt nummers verbinden. Daarvoor moet dus ook een relatie worden aangemaakt. In die voorbeeld hieronder zie je zo'n relatie. Dit is er een die alle wegen bevat (2 in dit geval) die de knooppuntnummers 71 en 84 verbindt.

Je ziet dat deze relatie geen "name" heeft maar dat er een "note" is toegevoegd welke aangeeft welke knooppunten hier verbonden worden. Het is gebruikelijk deze note zo aan te geven dat je begint met het laagste nummer en eindigt met het hoogste nummer. Je moet dus van alle wegen tussen 2 knooppunten een relatie aanmaken. Dat lijkt heel veel werk maar met JOSM kun je heel eenvoudig een kopie maken van een andere relatie en daar dan alle stukken weg aan toevoegen.

Als je een netwerk wilt mappen kijk dan dus eerst even of al niet iemand anders een netwerk heeft aangemaakt (zo'n hoofd relatie dus). Voor bv het netwerk van de Utrechtse heuvelrug heb ik al een relatie aangemaakt maar zijn nog niet alle ruiterpadden en knooppunten goed gemapt. De link naar deze relatie laat helaas alleen de locatie van de knooppunt nummers zien en niet de verbindingen van die knooppunt nummer. Ze zitten echter wel in de hoofdrelatie . Als je in dit gebied nog paden toevoegt in OSM die ook behoren tot dit netwerk dan kun je alle paden tussen 2 knooppunten in een nieuwe relatie stoppen en vervolgens deze relatie weer in de hoofdrelatie. Vergeet ook niet evt. nieuwe knooppunten toe te voegen aan de hoofdrelatie.

 

Niet alleen ruiterpaden in een netwerk

In sommige netwerken wordt een ruiter geacht een stuk over bv de verharde openbare weg te gaan om later weer op onverhard te kunnen rijden. Zo'n stukje weg moet ook worden opgenomen in het netwerk en dus in de relatie tussen 2 knooppunten. Als het alleen een klein stukje van zo'n weg is dat tot het netwerk behoort dan moet ook deze weg worden opgeknipt zodat alleen het stukje aan de relatie kan worden toegevoegd.

Mappen van maneges

In OSM kun je ook maneges invoeren. Kijk maar eens naar http://www.openstreetmap.org/browse/way/58007811

Als het gebouw van de manege reeds in OSM is ingetekend dan selecteer je dat en voegt als kenmerk toe : sport = equestrian  en evt de naam van de manege  name = "mijn manege".  Als het gebouw nog niet is ingetekend kun je 2 dingen doen:

Je voegt het gebouw toe en geeft de hierboven vermelde kenmerken mee op het zojuist ingevoerde gebouw. Een alternatief is om op de plek van het gebouw een losse node (punt) te maken en dat punt deze kenmerken te geven.

Vragen/problemen

Als je niet weet hoe iets in OSM ingevoerd moet worden of je hebt anderszins vragen over OSM dan kun je die stellen op het OSM forum.